Του Διονύση Καμπίτση
“Αλίμονο σ’ αυτούς που δεν ξέρουν ότι δεν ξέρουν αυτά που δεν ξέρουν”
Όλοι ξέρουμε πως ο Σωκράτης δικάστηκε το 399 π.Χ σε θάνατο διότι διατυπώθηκε εναντίον του κατηγορία για ασέβεια προς του θεούς και ότι διέφθειρε τους νέους. Αυτό όμως το οποίο ίσως δεν ξέρουμε είναι ότι το Μάιο του 2012 διενεργήθηκε δίκη από Συμβούλους του Αρείου Πάγου και γνωστούς δικηγόρους και δικαστές,χρησιμοποιώντας τους νόμους της εποχής εκείνης. Το αποτέλεσμα; Ο Σωκράτης αθωώθηκε.
Τι είναι όμως αυτό που εμπνέει τις ζωές μας και έχει διαχρονική ισχύ ακόμα και στις μέρες μας;
Σωκρατική (μαιευτική) μέθοδος.
Η προσποίηση της πλήρης άγνοιας από τον Σωκράτη ήταν ο «δούρειος ίππος» για την εκμαίευση της αλήθειας από τον έτερο συνομιλητή. Η αλήθεια είναι σαν ένα νεογνό και ο Σωκράτης η μαία που την φέρνει στον κόσμο. Η άγνοια που προσποιούνταν ο Σωκράτης ήταν στην ουσία η συνείδηση του συνομιλητή. Με αυτή τη μέθοδο ο Σωκράτης μας διδάσκει πως οι απαντήσεις στα θέματα που μας απασχολούν βρίσκονται μέσα μας.
Διαλεκτική μέθοδος.
Διαλεκτική, από το ρήμα διαλέγομαι = συνομιλώ και διαλέγω, ξεδιαλύνω, στην αρχική σημασία είναι η τέχνη της συνομιλίας, της συζήτησης. Έννοιες που πολλές φορές εκλείπουν στις μέρες μας. Στη συγκεκριμένη μέθοδο λοιπόν, ο Σωκράτης άφηνε τον συνομιλητή του να εκφράσει ελεύθερα την άποψή του σχετικά με το θέμα που συζητούσαν, θεωρώντας αρχικά, αυτή την άποψη ως ολοκληρωμένη και θεμελιωμένη. Στη συνέχεια, μέσα από τη διαδικασία ερωταπαντήσεων, δείχνει μέσω απλοϊκών παραδειγμάτων τις ακραίες συνέπειες των απόψεων αυτών, αποδεικνύοντας έτσι τη σαθρότητά τους. Οδηγεί λοιπόν τον συνομιλητή του, στην ανακάλυψη νέων συμπερασμάτων και νέων προσεγγίσεων της αλήθειας.
«Να ο άριστος τρόπος του βίου: ν' ασκούμε τη δικαιοσύνη και ζώντας και όταν πεθαίνουμε.» Ο Σωκράτης θα μπορούσε να σωθεί, αν ήθελε, αφού οι μαθητές του είχαν τη δυνατότητα να τον βοηθήσουν να αποδράσει. Ο Σωκράτης αρνήθηκε και, ως νομοταγής πολίτης και αληθινός φιλόσοφος, περίμενε τον θάνατο ειρηνικά και γαλήνια, και ήπιε το κώνειο, όπως πρόσταζε ο νόμος. Πως είναι δυνατόν να μη μας εμπνέει αυτός ο δάσκαλος όταν τήρησε κατά γράμμα τις αξίες και τα ιδεώδη που υπηρετούσε μια ζωή;
Τι είναι όμως αυτό που εμπνέει τις ζωές μας και έχει διαχρονική ισχύ ακόμα και στις μέρες μας;
Σωκρατική (μαιευτική) μέθοδος.
Η προσποίηση της πλήρης άγνοιας από τον Σωκράτη ήταν ο «δούρειος ίππος» για την εκμαίευση της αλήθειας από τον έτερο συνομιλητή. Η αλήθεια είναι σαν ένα νεογνό και ο Σωκράτης η μαία που την φέρνει στον κόσμο. Η άγνοια που προσποιούνταν ο Σωκράτης ήταν στην ουσία η συνείδηση του συνομιλητή. Με αυτή τη μέθοδο ο Σωκράτης μας διδάσκει πως οι απαντήσεις στα θέματα που μας απασχολούν βρίσκονται μέσα μας.
Διαλεκτική μέθοδος.
Διαλεκτική, από το ρήμα διαλέγομαι = συνομιλώ και διαλέγω, ξεδιαλύνω, στην αρχική σημασία είναι η τέχνη της συνομιλίας, της συζήτησης. Έννοιες που πολλές φορές εκλείπουν στις μέρες μας. Στη συγκεκριμένη μέθοδο λοιπόν, ο Σωκράτης άφηνε τον συνομιλητή του να εκφράσει ελεύθερα την άποψή του σχετικά με το θέμα που συζητούσαν, θεωρώντας αρχικά, αυτή την άποψη ως ολοκληρωμένη και θεμελιωμένη. Στη συνέχεια, μέσα από τη διαδικασία ερωταπαντήσεων, δείχνει μέσω απλοϊκών παραδειγμάτων τις ακραίες συνέπειες των απόψεων αυτών, αποδεικνύοντας έτσι τη σαθρότητά τους. Οδηγεί λοιπόν τον συνομιλητή του, στην ανακάλυψη νέων συμπερασμάτων και νέων προσεγγίσεων της αλήθειας.
«Να ο άριστος τρόπος του βίου: ν' ασκούμε τη δικαιοσύνη και ζώντας και όταν πεθαίνουμε.» Ο Σωκράτης θα μπορούσε να σωθεί, αν ήθελε, αφού οι μαθητές του είχαν τη δυνατότητα να τον βοηθήσουν να αποδράσει. Ο Σωκράτης αρνήθηκε και, ως νομοταγής πολίτης και αληθινός φιλόσοφος, περίμενε τον θάνατο ειρηνικά και γαλήνια, και ήπιε το κώνειο, όπως πρόσταζε ο νόμος. Πως είναι δυνατόν να μη μας εμπνέει αυτός ο δάσκαλος όταν τήρησε κατά γράμμα τις αξίες και τα ιδεώδη που υπηρετούσε μια ζωή;
RSS Feed